Işık, biz farkında olmasak bile hayatımızın her alanında var olan ve bize çok farklı faydalar sağlayan temel gereksinimlerimizdendir. Doğal aydınlatma kaynağı güneştir. Ancak kapalı mekanlarda veya güneşin etkili olmadığı gece zamanlarında yapay aydınlatmaya ihtiyacımız vardır. Yapay aydınlatma kaynakları aydınlatma armatürleridir. Aydınlatma armatürleri, aydınlatılacak mekanın kullanım özelliklerine, aydınlatma şiddeti gereksinimine, dekorasyona göre değişiklikler gösterir. Örneğin bir imalathaneyi evlerde kullanılan avize gibi bir aydınlatma armatürü ile aydınlatma yapmak doğru değildir. Noktasal bir aydınlatma yapılacağı ve yeterli aydınlatma şiddeti elde edilemeyeceği için mekanın özelliklerine uygun bir aydınlatma armatürü seçmek doğru olacaktır. Aydınlatma tesisatı sadece iç mekanlarda uygulanmaz. İç mekanların yanında dış mekan, çevre ve cephe aydınlatma tesisatları da elektrik projeleri kapsamında yer almaktadır. Dış aydınlatma denildiğinde akla ilk gelen sokak, yol aydınlatmalarıdır. Bunların yanında park, bahçe aydınlatmaları da yapılmaktadır. Dış mekan aydınlatmaları aynı zamanda güvenlik amaçlı da yapılmaktadır. Aydınlatma armatürleri seçiminin önemi kadar aydınlatmanın nasıl kumanda edilmesi gerektiği de çok önemlidir. Aydınlatma doğru şekilde kumanda edilmezse hem enerji israfına yol açar hem de gerekli zamanda gerektiği kadar aydınlatma sağlanmazsa konforsuz bir aydınlatma olacağından mekanda bulunan insanları da rahatsız edebilir. Örneğin gündüz yanan sokak aydınlatmaları hiç bir işe yaramadığı gibi enerji israfına yol açar. Ya da bir dinlenme mekanında yüksek aydınlatma sağlayan bir aydınlatma yapılırsa mekanda bulunan insanlar dinlenmek yerine rahatsız olabilirler. Bir diğer örnek sürekli kullanımda olmayan bir mekanın kullanım saatleri dışında da aydınlatılmasıdır. Bunun gibi örnekler için enerji israfını önlemek için bazı yapılarda aydınlatma otomasyonu yapılmaktadır. Dış aydınlatmalarda genellikle fotosel şalterler ya da astronomik saatler kullanılır. Fotosel şalterler ışık seviyesi düştüğünde armatürleri devreye sokarak çalışırlar, astronomik saatler ise yıl boyunca bulunulan bölgede hangi saatlerde havanın kararacağını ve buna göre hangi saatte aydınlatmaların devreye sokulacağını otomatik olarak sağlayan cihazlardır. Bir çok yapıda karşılaştığımız en basit kumanda şekli sensörler ile çalışan, hareketi algıladığında aydınlatma sistemini aktif hale getiren ve ayarlanan bir süre sonunda aydınlatmayı kapatan tesisatlardır. Bunun gibi tesisatları geçiş koridorlarında, Wc'lerde, otoparklarda görmek mümkündür. Bunların dışında mekanın aydınlatma şiddeti seviyesini ölçerek, pencerelerden giren gün ışığından da faydalanarak belirlenen aydınlık seviyesi sağlamak için dim edilebilir aydınlatma armatürlerini ayarlayarak mekanda sürekli istenen aydınlatmayı sağlayan sistemler de vardır. Bunun gibi bazı mekanlara konan varlık sensörleri sayesinde mekanda insan varlığı yoksa aydınlatma sistemini kapatan ya da belirli bir aydınlık şiddeti seviyesine indiren, insan varlığını algıladığında ise aydınlatma seviyesini yükselten, mesai saatleri dışında sistemin aydınlatmasını otomatik olarak kapatan sistemlerdir. Elektrik projelerinde yer alan aydınlatma tesisat projeleri tasarımında kullanılan En Az Aydınlık Düzeyleri listesine buradan ulaşabilirsiniz.
Priz tesisatı mekanlarda kullanılacak elektrikli cihazların mekanların kullanım özellikleri göz önüne alınarak şebeke prizi ve gerekli yerlerde UPS prizi (kesintisiz güç kaynağından beslenen prizler) olarak tasarlanarak uygulanan tesisattır. Priz tesisatlarında kullanılan kablolar mininmum 2,5mm2 kesitinde olmalıdır. Bir linyede yani elektrik panosundaki bir priz sigortası hattında en fazla 7 adet priz bağlantısı yapılabilir. Bu standart prizlerin güçleri de (genel maksatlı kullanılanlar) standart olarak 300 Watt olarak hesap edilir. Bunların haricinde mekanlarda kullanılan cihazlar düşünülerek özel prizler de yapılabilir. Özel prizler için yapılacak linyeler her bir priz için ayrı yapılır, panosundaki sigortası ve çekilen kablosu gücüne uygun kapasitede seçilir. Örneğin konutlarda yapılan özel prizler; Fırın (2000W) Çamaşır Makinesi (2500W) ve Bulaşık makinesi (2500W) prizleridir. Genel mekanlarda kullanılan prizler monofaze (1 faz) olarak yapılırlar. Çalıştırılacak cihazların durumuna göre özel prizler trifaze (3 faz) olarak da yapılabilir. Yapılacak tesisatın durumuna göre priz tesisatları ve prizler sıva altı ya da sıva üstü olarak yapılabilir. Panolardan çekilen kablolar sıva altında kablo kesitlerine uygun çapta borular içerisinde, sıva üstü tesisatlarda da kablo tipleri sıva üstü tesisata uygun tipte seçilir. Günümüzde tüm prizler topraklı olarak yapılmaktadır.
Günümüzde haberleşmenin en çok kullanıldığı kanal telefonlardır. Cep telefonları çok yaygınlaşsa da sabit telefonlar ve internet kullanımı için de telefon tesisatına ihtiyaç duyulmaktadır. Binaların kullanım amacına uygun olarak telefon tesisatı yapılmaktadır. Konutlarda yapılan telefon tesisatında bina terminal kutularından dağıtılan kablolar gerekli ise kat dağıtım terminallerine ya da ara terminal kutularına, oradan da daire terminal kutularına çekilmektedir. Dairelerde ise terminal kutularından telefon prizlerine çekilen kablolar ile tesisat yapılır. İşyeri, idari binalar, kurumlar gibi binalarda gerekli ise telefon santralleri üzerinden bağlantı yapılır. Binaların ana şebekeye bağlantısı Türk Telekom inisiyatifinde belirlenen dağıtım kutularına yine Türk Telekom'un belirlediği kapasitede çekilecek kablolar ile yapılmaktadır.
Data ya da Network tesisatı kullanıcıların bilgisayarlarının ortak bir ağa üzerinden birbirleri ile olan bağlantısını ve internet ya da intranet bağlantısını sağlayan bir zayıf akım tesisatı alt yapısıdır. Tesisat data prizlerinden başlayarak seçilen tesisatın tipine uygun kablolar üzerinden kabinetlere bağlantı sağlanır. Kabinetlerde uygun tipteki patch panellere kablolar irtibatlandırılır. Kabinet içindeki switchler yardımıyla tüm bağlantılar sağlanır. Veri iletiminin sağlıklı ve kayıpsız yapılabilmesi için tavsiye edilen maksimum data prizi kablo uzunluğu 90 m.'dir. Büyük binalarda katlarda ya da belirlenen bölgelerde birden fazla kabinet yapılabilir. Kabinetler arası bağlantı ise fiber optik kablolar ile yapılmaktadır. Fiber optik kablolar özel sonlandırma cihazları kullanılarak kabinetlere itibatlandırılır.
Yangın tesisatı, yanıcı maddelerin kontrolsüz bir şekilde yanarak tehlike oluşturmasını önlemek amacıyla yapılan tesisatlardır. Yangın tesisatı, yangın algılama, alarm ve yönlendirme tesisatlarını kapsamaktadır. Algılama tesisatı, mahallerin özelliklerine uygun yangın algılama dedektörleri ile yapılmaktadır. Genel olarak kullanılan mahallerde optik duman dedektörler yerleştirilir. Optik duman dedektörler havadaki partikülleri algılayarak olağan dışı partikül artışlarında yani duman artışında yangın santraline sinyal gönderirler. Isı dedektörleri, toz, duman gibi partiküllerin normal şekilde olması beklenen mahallerde kullanılır. Isı dedektörleri, mahaldeki ısıyı sürekli ölçerek belirli bir ısı seviyesini geçmesi halinde ya da ani sıcaklık artışlarını algılayarak yangın santraline sinyal gönderirler. Kombine dedektörler, hem optik duman hem de sıcaklık dedektörlerinin özelliklerini taşırlar. Mahallerdeki her iki durumu da tespit ederek daha kararlı bir şekilde ihbar sinyali alınmasını sağlarlar. Karbonmonoksit gaz dedektörü, kapalı otoparklarda daha çok ortamdaki havanın insan sağlığına zararlı seviyelere çıkmaması için kullanılırlar. Gaz dedektörleri, doğalgaz ya da tüpgaz kullanılan mahallerde kaçaklara karşı kullanılırlar. Işın tipi dedektörler, spor salonu gibi büyük hacimli mahallerde tek bir dedektör ile büyük alanlardaki duman yoğunluğunu algılayabilmek amacıyla kullanılırlar. Kanal tipi optik duman dedektörleri, havalandırma sistemlerindeki kanalların içerisine monte edilerek mahallerden emilen havayı analiz ederek çalışırlar. Yangın algılamada kullanılan önemli bir ekipman da yangın ihbar butonlarıdır. Genellikle gereksiz kullanımların önüne geçmek amacıyla ince bir camın arkasında bulunan bir buton ile alarmı bildirmek amacıyla kullanılır. Yangın alarmını bina içerisindekilere bildirebilmek için sirenler, flaşörler ve flaşörlü sirenlerin uygun yerlere konulması gerekir. Yönlendirme tesisatı acil çıkış kapılarının yönlerini gösteren acil çıkış armatürleri ile yapılmaktadır. Bu armatürler üzerlerinde bulunan bataryalı acil kitler sayesinde elektrik kesintilerinde bir, iki ya da üç saat devrede olacak şekilde imal edilirler. Acil yönlendirme armatürleri mahallerdeki bulunan insanların binayı terk ederlerken gerekli aydınlatmayı sağlayamaz. Bu nedenle binalardaki kaçış yolları üzerinde acil aydınlatma armatürlerinin bulunması gerekir. Acil aydınlatma armatürleri yangın anında binadaki elektrik enerjisinin kesileceği varsayılarak kaçış yollarının insanların yollarını bulabileceği seviyede aydınlatmayı sağlamak amacıyla konulur. Acil aydınlatma armatürleri normal aydınlatma armatürlerin bazılarının acil kitli seçilmesi ile yapılabileceği gibi sadece acil durumlarda devreye giren özel armatürler de olabilirler.
Kapalı Devre Televizyon Tesisatı (CCTV) güvenlik açısından büyük bir öneme sahiptir. Hırsızlık, saldırı, kaza, darp gibi olumsuz durumlara karşı sistemin kurulduğu mekanların 24 saat izlenmesi ile hem olayların aydınlatılması hem de caydırıcılık sağlaması amaçlanmaktadır. Sistem kurulduğu kritik mahalleri 24 saat boyunca görüntü kaydını yapacak şekilde tesis edilir. Ayrıca kayıt süresi de 1 aya kadar süreleri kapsayabilmektedir. CCTV sistemleri gelişen teknolojiye paralel olarak gelişim göstermektedir. Eski analog sistemlerden IP tabanlı sistemlere kadar çeşitleri mevcuttur. Sistem çeşitliliği kadar sistem içinde kullanılan kameralar da çeşitlilik göstermektedir. Gece-Gündüz (Day-night) kameralar, Dome kameralar, Infrared Kameralar, Kutu (Box) Kameralar, Tüp (Bullet) Kameralar, PTZ (Hareketli ve zoom yapabilen) Kameralar, IP Kameralar, Kablosuz (Wireless) Kameralar, MOBESE Kameralar, EDS Kameralar kullanıldıkları mekanların özelliklerine uygun şekilde seçilebilecek kamera türleridir.
Günümüzde TV tesisatları artık analog sistemlerin pek kullanılmadığı uydu üzerinden yayınları alan uydu TV sistemlerine uygun şekilde yapılmaktadır. Uydu TV sistemleri uydu kanallarını gösterebilecek şekilde uydu antenleri (çanak antenler), dağıtım ekipmanları ve uydu alıcıları (receiver) ile yapılan tesisatlardır. Seçilen Uydu antenleri yani çanak antenlerden alınan sinyaller dağıtım ekipmanları ile yapılacak sisteme uygun olarak son alıcılara yani televizyonlara kadar çekilen kablolar ile yapılan bir tesisattır. Uydu antenlerinden çekilen kablolar TV santrallerine, oradan dağıtım şekline göre tap-off, splitter ya da multiswitchler üzerinden çekilen kablolar ile TV cihazlarının konacağı mekanlardaki TV prizlerine kadar bağlantı gerçekleşir. Uydu kanalları TV prizlerine bağlantısı yapılan uydu alıcılarına (receiver) oradan da TV'lere bağlantı yapılır. Uydu sisteminde kanal ayarları ve kanal seçimleri uydu alıcısı (receiver) üzerinden yapılabilmektedir. Günümüzde üretilen bazı televizyon modellerinde dahili uydu alıcı bulunmaktadır. Otellerde SMATV sistemleri kullanılmaktadır. Bu sistemlerde sınırlı sayıda kanal izlenebilmektedir. Uydu alıcılar Uydu TV Merkez ünitesinde bulunmaktadır. TV prizlerinden TV'lere direkt bağlantı yapılarak kanallar izlenebilmektedir.
Elektrik ile çalışan cihazların, panoların ve makinelerin, bazı mahallerde bulunan metal tüm aksamın elektrik kaçaklarına karşı koruma sağlamak ve kaçak elektriği toprağa iletebilmek için yapılan tesisat Topraklama Tesisatı'dır. Günümüzde fazlaca önemsenmese de elektrik tesisatı açısından son derece önemli bir tesisattır. Toprağa gömülen topraklama elektrodları ile yapılan tesisat elektrodlardan çekilen iletkenlerin binaların taşıyıcılarındaki metal aksamlar da dahil olmak üzere tüm panolar ve panolara bağlanan tüm cihazların tesisata irtibatları sağlananarak yapılır. Topraklama bağlantıları cihazların metal gövdeleri ile topraklama iletkenlerinin irtibatı ile sağlanmaktadır. Binalardaki topraklama tesisatları üç ayrı sistem olarak yapılabilir. Tesisatın yapımında bunlardan herhangi biri seçilebilir. Bu sistemler TN, TT ve IT sistemleridir. TN Sistemi; Doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur ve bina tesisatının açıktaki iletkenler buraya koruman iletkeni ile bağlanarak yapılır. TT sistemi; Doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur ve tesisatın açıkta bulunan iletkenleri güç sistemi topraklayıcısından bağımsız olan topraklayıcıya bağlanarak yapılır. IT sistemi; Tüm gerilim altındaki kısımlar topraktan ayrılır veya bir noktadan toprağa bağlanarak yapılır. Binalardaki kaçak akımlardan kaynaklı yangın veya elektrik çarpmalarına karşı mutlaka Kaçak Akım Koruma Şalterleri kullanılmalıdır.
Binaları yıldırım riskinden koruyabilmek amacıyla yapılan tesisat "Yıldırımdan Korunma Tesisatı" dır. Elektrik Projelerinde yer alan bu tesisat binalarda yapılan en basit ama önemli tesisatlardandır. Seçilen sisteme uygun olarak aktif ya da aktif olmayan yakalama uçları kullanılmaktadır. Binaların mimari yapısına uygun olarak konulacak olan aktif yakalama uçları hesap sonucuna göre seçilecek yükseklikteki bir direğin üzerine monte edilir. Yakalama ucuna bağlanan iletkenler bina dışından toprağa ulaştırılarak topraklama çubukları ile irtibatlandırılır. İletkenler, bina üzerinden zemine iniş noktasına kadar olan 2 metrelik bir kısmı iletken koruyucu borusu içerisinden geçirilerek yapılır. İletken koruyucu borusunun üzerinde test iletkeni ve yıldırım sayıcı bağlantısı yapılır. Faraday kafes sistemi ile yapılan tesisatlarda aktif olmayan metal yakalama uçları hesap sonucuna uygun mesafede bina çatısında gridler oluşturacak şekilde monte edilir. Gridler arası iletken ile birleştirilir. Uygun noktalardan iniş iletkenleri ile topraklama çubuklarına bağlantı yapılır. Günümüzde yapılan tüm binalarda yıldırım riskine karşı yapılması gereken tesisattır. Ayrıca elektrik tesisatının yıldırım drbelerinden etkilenmemesi için elektrik panolarında parafudr montajı yapılmalıdır.
Telif Hakkı © 2018 ANKARA ELEKTRİK - Tüm Hakları Saklıdır.